فشار قبر

 حضرت پیامبر عظیم‌الشأن اسلام (صلی الله علیه وآله) فرمود: «اگر اندازه‌ی رحمت خدا را می‌دانستید هر آیینه بر آن تکیه می‌کردید و جز اعمال اندکی انجام نمی‌دادید و اگر میزان غضب و خشم خدا را می‌دانستید گمان می‌کردید که دیگر نجات نخواهید یافت.»(1)

ولی بنا بر فرمایش امام صادق (علیه السلام): «هیچ بنده‌ی مؤمنی نیست مگر آن که در قلبش دو نور وجود دارد نور خوف (از عذاب الهی) و نور امید (به رحمت پروردگار) که اگر هر یک را با دیگری بسنجد از آن زیادتر نخواهد بود» (2) یعنی هر دو به یک میزان خواهند بود.

انسان تا به امروزَش عوالم مختلفی را پشت سر نهاده و عالم‌های دیگری را در پیش‌رو دارد، انسان با مرگ از عالم دنیا به جهان آخرت منتقل می‌شود که آخرت هم ابتدایش «عالم برزخ» و انتهایش که بعد از برپایی قیامت کبری است بهشت یا دوزخ می‌باشد. ‌

حضرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمودند: «فشار قبر برای مؤمن کفاره تباه نمودن نعمت‌ها از ناحیه‌ی اوست»

یکی از ویژگی‌های عالم برزخ ‌«فشار قبر» می‌باشد. فشار قبر نسبت به افراد متفاوت است بعضی از افراد فشار قبر ندارند و آن‌ها که دارند فشارشان از نظر شدت و ضعف یکسان نیست و بستگی به اعمال آن‌ها دارد.

عذاب و فشار برزخی که از آن به فشار قبر یاد می‌شود حقیقتی است که ارتباط مستقیمی با اعمال و رفتار و کیفیت زندگی فرد در دنیا داشته و احیاناً با بعضی از علل و عوامل تشدید می‌شود. از آنجا که نظام برزخی و احکام و آثار آن، برای ما ناشناخته است؛ طبعاً ما با درک قاصر خود، نمی‌توانیم دریابیم که کدام انحراف و عمل، در تشدید عذاب و گرفتاری برزخی نقش دارد و تنها، کلام الهی و سخنان معصومان(علیه السلام) است که با برخورداری از دانش و احاطه خاص بر حقایق، می‌تواند راه‌گشای آشنایی ما به این عوامل باشد.

عواملی که موجب فشار قبر می‌شود و عواملی که باعث کاهش یا رفع فشار قبر می‌شود

عواملی که موجب فشار قبر می‌شود:

‌1ـ بداخلاقی. ‌

‌2ـ سخن‌چینی.

3-مراعات نکردن طهارت و نجاست و پرهیز نکردن از بول.(3)

4-یاری نکردن مظلوم. در کتاب ثواب الاعمال آمده است که: یکی از علمای بنی‌اسرائیل از دنیا رفت و فشار قبر بر او وارد شد چرا که او یک بار نماز را (عمداً) بی‌وضو خوانده بود و از کنار مظلومی گذشته بود و او را یاری نکرده بود.(4)‌

5-ضایع نمودن نعمت‌های الهی: حضرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمودند: «فشار قبر برای مؤمن کفاره تباه نمودن نعمت‌ها از ناحیه‌ی اوست». (5)

عواملی که باعث کاهش یا رفع فشار قبر می‌شود:

1ـ اتمام رکوع

 امام باقر(علیه السلام) می‌فرماید: “کسی که رکوعش را تمام و کمال به جا آورد، وحشت قبر او را نمی‌گیرد".(6)

البته در این روایت واژه وحشت به کار رفته که ممکن است گفته شود فشار قبر از آن استفاده نمی‌شود ولی می‌توان گفت:چون فشار قبر بدون وحشت امکان ندارد وقتی وحشت برداشته شد ، طبعاً فشاری هم نخواهد بود.

2ـ چهار بار به حج رفتن

امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: “کسی که چهار حج به جا آورد، هیچ گاه او را فشار قبر نمی‌گیرد".(7)

3ـ زیارت امام حسین(علیه السلام)

در روایت است که یکی از پاداش‌هایی که خداوند به زایر قبر امام حسین(علیه السلام) می‌دهد آن است که از عذاب و فشار قبر او را نجات می‌دهد.(8)

4ـ مرگ در اوقات خاص

امام صادق(علیه السلام) فرمود: “کسی که بین زوال شمس روز پنج شنبه تا ظهر روز جمعه بمیرد، خداوند او را از فشار قبر محافظت می‌کند"(9)

و در نقلی دیگر ان حضرت فرمودند: کسی که در روز جمعه بمیرد خدای تعالی رهایی از فشار قبر برای او مقرر می‌کند. (10)

5ـ خیرات بازماندگان

امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: “میت در فشار به سر می‌برد اما به خاطر نماز برادرش خداوند قبر او را وسعت می‌دهد".(11)

6- قرائت سوره نساء در روزهای جمعه

امام علی (علیه السلام) فرمود: کسی که در هر جمعه سوره نساء را بخواند از فشار قبر در امان خواهد بود.(12)

7- قرائت سوره نون والقلم

امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید:کسی که سوره نون والقلم را در نماز واجب یا مستحب بخواند خدای عزوجل او را برای همیشه از فقر در امان می‌دارد و هنگامی که بمیرد او را در پناه خود از فشار قبر مصون بدارد.(13)

8- قرائت سوره یس

سوره یس خواندن نیز از عواملی است که ایمنی از فشار قبر می‌آورد .(14)

هرکس در روز جمعه مابین طلوع آفتاب تا ظهر چهار رکعت نماز بخواند در هر رکعت بعد از حمد سوره تبارک(ملک) و سوره حم سجده را بخواند خداوند از فشار قبر نگهش می‌دارد

9-خواندن سوره تکاثر در موقع خواب

رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود: هرکس موقع خواب سوره تکاثر را بخواند از(فتنه القبر) فشار قبر نگه داشته می‌شود و خداوند او را از شر نکیر و منکر کفایت می‌کند.(15)

10- صدقه

پیامبر(صلی الله علیه وآله)فرمود:صدقه آفات دنیا و فشار قبر وعذاب روز قیامت را دفع می‌کند.(16)

11 -خواندن سوره توحید در مرض موت

رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود هرکس در مرض موتش قل هو الله احد را بخواند در قبرش عذاب نمی‌شود و از فشار قبر درامان است.(17)

12-مداومت بر خواندن سوره زخرف

” امام باقر (علیه السلام) فرمود: کسی که مداومت بر خواندن سوره زخرف کند خداوند از حیوانات و حشرات زمین درامانش نگه می‌دارد و از فشار قبر ایمن می‌کند.(18)

13 -خواندن چهار رکعت نماز

هرکس در روز جمعه مابین طلوع آفتاب تا ظهر چهار رکعت نماز بخواند در هر رکعت بعد از حمد سوره تبارک(ملک) و سوره حم سجده را بخواند خداوند از فشار قبر نگهش می‌دارد.(19)

این اعمال نمونه‌های اندکی است که در روایات باعث کم شدن یا نجات یافتن از فشار قبر شمرده شده است (20)

پی نوشت ها:

‌1- میزان الحکمه 10 جلدی، ج 3، ص 178

‌2- بحارالانوار، ج 78، ص 259

‌3- همان، ج 75، ص 265

‌4- ثواب الاعمال، ص 111

‌5- بحارالانوار، ج 6، ص 221

6. بحارالانوار ج6ص244

7. همان ج99 ص20

8. همان ج101 ص18

9. شیخ صدوق ، من لایحضره الفقیه ،ج1،ص83

10. محمدباقر مجلسی،بحارالانوار،ج6،ص230

11. علل الشرایع، ج 1، ص 360.

12. بحارالانوار ج92ص273

13. همان ص316

14. همان ص289

15. بحارالانوار ج86 ص282

16. بحارالانوار ج89ص336

17.همان ص353

18.ثواب الاعمال ص113.

19. جمال الاسبوع ص42.

20.ر.ک: معاد یا بازگشت به سوی خدا، ج 1، صص 277-282.