آخرین امام شیعیان و دوازدهمین جانشین رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم در سپیده دم جمعه، نیمه شعبان سال 255 هجری قمری در سامراء یکی از شهرهای عراق، دیده به جهان گشود.پدر گرامی او، پیشوای یازدهم شیعیان حضرت امام حسن عسکری علیه السلام و مادر بزرگوار آن حضرت، بانویی شایسته به نام «نرجس» بود که درباره ملیت او روایات، مختلف است. مطابق روایتی، آن حضرت دختر «یشوع» پسر امپراتور روم بوده و مادرش از نسل «شمعون» وصیّ حضرت عیسی علیه السلام است. برابر این روایت نرجس در پی خوابی شگفت مسلمان شد و به هدایت امام عسکری علیه السلام خود را در میان سپاه روم که عازم نبرد با مسلمانان بودند قرار داد و همراه جمعی دیگر به اسارت لشکر اسلام در آمد. امام هادی علیه السلام کسی را فرستاد که او را خریداری کرد و به سامراء آورد. .روایات دیگری نیز نقل شده است  ولی آنچه مهم و قابل توجه است اینکه حضرت نرجس علیها السلام مدتی در خانه حکیمه خاتون - از خواهران بزرگوار امام هادی علیه السلام - بوده و تحت تعلیم و تربیت ایشان قرار گرفته است و مورد احترام فراوان حکیمه علیها السلام بوده است.حضرت نرجس علیها السلام آن بانویی است که سال ها پیش در کلام پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و امیرالمؤمنین علیه السلام  و امام صادق علیه السلام  مورد ستایش قرار گرفته و از او به عنوان بهترین کنیزان و سرور آنان یاد شده است.گفتنی است که مادر امام عصرعلیه السلام به نام های دیگری مانند سوسن، ریحانه، ملیکه و صیقل (صقیل) نیز خوانده می شد.

نام، کنیه و القاب

نام و کنیه امام زمان علیه السلام همان نام و کنیه پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله وسلم است و در برخی از روایات از بردن نام ایشان تا هنگام ظهور، نهی شده است.لقب های مشهور آن حضرت عبارتند از: مهدی، قائم، منتظَر، بقیهالله، حجّت، خلف صالح، منصور، صاحب الامر، صاحب الزمان و ولیّ عصر که معروف ترین آن ها «مهدی» است.هر یک از این لقب ها، بیانگر پیام ویژه ای درباره آن بزرگوار است.آن امام خوبی ها را «مهدی» گفته اند زیرا که هدایت شده ای است که مردم را به سوی حق می خواند و «قائم» خوانده اند چون برای حق، قیام خواهد کرد و «منتظَر» نامیده اند زیرا که همگان در انتظار مقدم اویند و «بقیه اللّه» لقب داده اند چرا که باقیمانده حجت های خدا و آخرین ذخیره الهی است.«حجّت» به معنی گواه خدا بر خلق و «خلف صالح» به معنی جانشین شایسته برای اولیاء خداست. او «منصور» است چون از سوی پروردگار یاری می شود و «صاحب الأمر» است چون امر ایجاد حکومت عدل الهی به عهده اوست. «صاحب الزمان و ولیّ عصر» نیز به معنی آنست که او حاکم و فرمانروای یگانه زمان است.

برگرفته از کتاب نگین آفرینش (درسنامه دوره مقدماتی معارف مهدویت)